مقایسه تطبیقی عناصر دراماتیک دو داستان از قرآن: طالوت و لوط

قصه یکی از وجوه اعجازآمیز قرآن است. قصه های قرآن با به کار گرفتن فنون و شگردهای جالب داستانی، پندآموزی از مسائل حکمی و اعتقادی بلند را برای نیوشندگان سخن حق آسان و لذت-بخش نموده اند . ساختار و شکل قصه در قرآن به گونه ای است که گویی در مقابل دید? شنودگان در حال جریان است، درست مانند صحن? یک نمایش. و شنونده و خواننده خود را درون این صحن? متحرک و پرکشش احساس می کند. لذا، بسیاری از قصه های قرآن ـ علی رغم کوتاه بودن ـ قابلیت دراماتیک فراوانی دارند. از جمله دو داستان طالوت و داستان حضرت لوط (ع). بنابراین نسبت میان عناصر و ساختار دراماتیک با دو داستان مذکور، به عنوان سوال اساسی در این پژوهش مطرح گشته است. ابتدا با معناشناسیِ واژ? قصه و مفهوم آن در قرآن، اهداف قصه های قرآنی و بررسی مهم ترین شگردهای داستانی در قصه های قرآن را انجام داده ایم. سپس، ساختار دراماتیک را تعریف کرده و همبستگی این دو (قص? قرآنی و ساختار دراماتیک) را تجزیه و تحلیل و تشریح نموده ایم. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که ساختار قص? قرآنی (خاصه دو قص? مورد پژوهش) رابط? تنگاتنگی با محتوا و روح جاری در هر قصه دارد. یعنی انتخاب، چینش و نوع تأکید یا عدم تأکید بر هر یک از عناصر داستانی و دراماتیک، تنها بر پای? آن چیزی صورت می گیرد که قصه ـ از ابتدا تا انتها ـ مجدانه در پی بیان آن است. بنابراین قص? قرآنی با دوری از حشو و زوائد نامربوط، تصویرسازی زنده و پویا و تأکید بر لحظ? حساس (آنچه در درام از آن به عنوان بحران و نقطه اوج نام می برند)، بیشترین تأثیر را بر خواننده و شنوند? خود می گذارد و به هدف مورد نظرش ـ به اندیشه فرو انداختن مخاطبش دست می یازد.